Rak piersi - dlaczego wciąż zbiera takie żniwo?

Co piąty diagnozowany nowotwór złośliwy u kobiet w Polsce to rak piersi. Co roku dowiaduje się o nim ponad 20 tysięcy kobiet, a blisko 9 tysięcy z nich umiera. Przerażająca statystyka, zwłaszcza że wykryć go wcale nie jest trudno, a nowotwór zdiagnozowany na wczesnym etapie, jest w pełni wyleczalny. Niestety zazwyczaj jest stwierdzany w tak zaawansowanym stadium, że rokowanie jest już złe. Czy więc naprawdę warto bagatelizować prostą profilaktykę i tak lekko stawiać na szali swoje życie?

Kobiety w większości dość dobrze znają swoje ciało. Wiedzą, kiedy zbliża się okres i zauważają zmiany w samopoczuciu czy wyglądzie, w różnych fazach cyklu. Dbają też o skórę, włosy, wydają masę pieniędzy na kosmetyki i zabiegi upiększające. Jednocześnie, większość z nich lekceważy samobadanie piersi. Ponad 20% kobiet tego nigdy nie robiło!

Tymczasem to badanie nic nie kosztuje, nie wymaga umawiania się na wizyty, trwa kilka minut i można je wykonać pod prysznicem. Może też uratować życie.

A jak jest u Ciebie? Badasz się, czy może wciąż uważasz, że akurat Ciebie to nie dotyczy? Że może zrobisz to jutro, za tydzień, za miesiąc…

Ciekawe, czy te tysiące chorych, nie myślały tak samo…

Jakie są przyczyny raka piersi

W odróżnieniu od raka szyjki macicy, który niemal zawsze spowodowany jest zakażeniem wirusem HPV, nie da się wskazać jednoznacznej przyczyny raka sutka. Są jednak pewne grupy pacjentek, u których ryzyko zachorowania jest większe. Należą do nich kobiety, które:

• są obciążone genetycznie, czyli te, które w rodzinie mają lub miały przypadki chorób nowotworowych, 
• stosowały przez dłuższy czas antykoncepcję hormonalną lub hormonalną terapię zastępczą,
• przyjmowały duże dawki hormonów w związku z leczeniem niepłodności,
• miały wcześnie pierwszą miesiączkę (przed 12 urodzinami),
• późno weszły w okres przekwitania (po 55 roku życia),
• urodziły pierwsze dziecko po 35 roku życia lub w ogóle nie rodziły,
• nie karmiły piersią,
• miały inne choroby piersi lub nowotwory (szczególnie „kobiece”),
• były lub są narażone na promieniowanie jonizujące,
• są otyłe, nadużywają alkoholu, żyją w permanentnym stresie, rezygnują z aktywności fizycznej.

Z powyższej listy wynika więc, że dużo zależy od hormonów, genów i ogólnego stanu zdrowia.

Rak sutka najczęściej wykrywa się u kobiet w wieku 50-70 lat, stąd ta właśnie grupa wiekowa objęta jest bezpłatnym programem profilaktycznym umożliwiającym regularne badanie mammograficzne. To jednak nie oznacza, że młodsze kobiety mogą czuć się bezpiecznie. Nowotwory piersi wykrywa się u coraz młodszych pacjentek, więc naprawdę warto wyrobić sobie nawyk badania piersi i przynajmniej raz w roku zgłaszać się na kontrolne USG piersi.

Jak zapobiegać rakowi sutka

Skoro wiemy, jakie czynniki sprzyjają zachorowaniu, to albo trzeba próbować ich unikać albo przynajmniej monitorować zagrożenie. Poczynając od tak banalnych kwestii, jak zdrowa dieta i aktywność fizyczna, poprzez unikanie używek, aż po rozsądne stosowanie hormonów.

Wielu kwestii jednak nie da się uniknąć, bo genów się zmienić nie da, a czasu nie cofniemy. Tak naprawdę więc kluczową kwestią jest profilaktyka.

• 3 minuty w miesiącu na samobadanie,
• raz do roku USG,
• mammografia po 50 urodzinach,

pozwolą wykryć niepokojące zmiany na tyle szybko, że będzie nadzieja na pełne wyleczenie. Pamiętaj – im więcej czasu dasz rakowi, tym to on będzie miał większe szanse.

Jak wykonać samobadanie piersi

Badanie wykonuj co miesiąc, najlepiej w tej samej fazie cyklu, żeby hormonalny „obraz sytuacji” był podobny. Najlepszym czasem jest tydzień po rozpoczęciu miesiączki (7-9 dzień cyklu), gdyż wówczas piersi nie są już tkliwe, obrzmiałe czy bolesne. Po menopauzie powtarzaj je po prostu w tym samym dniu co miesiąc. Samo badanie jest naprawdę proste:

• stań przed lustrem i przyjrzyj się obu piersiom – najpierw trzymając ręce opuszczone, potem oparte na biodrach (napnij mięśnie), a następnie podniesione,
• pomacaj doły pachowe sprawdzając, czy nie wyczujesz powiększonych węzłów chłonnych,
• załóż jedną rękę za głowę, a drugą zbadaj pierś przesuwając rękę w kierunku góra — dół, a potem ruchem okrężnym,
• powtórz to samo dla drugiej piersi,
• ściśnij brodawki i sprawdź, czy nie wypływa z nich żadna wydzielina.

Badanie piersi powtórz później na leżąco, podkładając rękę pod głowę.

Nie jest to szczególnie skomplikowane ani wymagające, prawda? 

Specjaliści są zdania, że właśnie to badanie jest najważniejsze. Badając się regularnie poznajesz swoje piersi tak dobrze, że jesteś w stanie wyczuć zmiany dużo szybciej niż lekarz badający je raz do roku. Stawka jest więc wysoka.

Na pocieszenie i dla zachęty dodajmy, że nie każdy wykryty guzek w piersi to rak. Zdecydowana większość to zmiany łagodne. Tego jednak samodzielnie nie stwierdzimy, więc żadnej nie wolno bagatelizować. 

Profilaktyczne badania piersi

Samobadanie to podstawa profilaktyki, ale nie zapominajmy o regularnym wykonywaniu badań obrazowych. Szczególnie jeśli w Twojej rodzinie pojawiły się już przypadki nowotworów. 

• USG piersi powinna co roku wykonywać każda kobieta po 30. urodzinach — najlepiej podczas kontrolnego badania ginekologicznego.
• Badanie mammograficzne jest wskazane u kobiet w wieku 40+ i należy je powtarzać co dwa lata, jeśli wyniki nie budzą wątpliwości lub co roku u kobiet z podwyższonym ryzykiem. Po 50 urodzinach badanie jest bezpłatne.
• Badanie mikroskopowe wykonuje się w przypadku wykrycia jakichkolwiek niepokojących zmian w powyższych badaniach. Podczas biopsji guzka pobiera się jego fragment i wykonuje badanie cytologiczne lub histopatologiczne. To pozwala ocenić rodzaj zmiany i podjąć dalsze decyzje co do leczenia.

Jeśli w Twojej rodzinie ktoś już chorował na raka piersi (również mężczyźni), nietypowe postacie nowotworu,  czy raka jajnika, możesz wykonać także badanie genetyczne, mające na celu wykrycie mutacji w genie BRCA1 i CHEK2. Ich obecność co prawda nie przesądza, że zachorujesz, ale ryzyko jest nawet dwukrotnie większe niż u kobiet z prawidłowymi genami. Zwiększona czujność jest wtedy jak najbardziej wskazana.

U osób z podwyższonym ryzykiem wykonuje się również rezonans magnetyczny, mammografię 3d z tomosyntezą, elastografię, czy termografię.

Jakie są objawy raka piersi

Piersi się zmieniają w trakcie cyklu oraz w takich okresach jak ciąża, czy okres menopauzalny. Mogą więc stawać się bolesne, tkliwe, napięte. Jeśli są to zmiany powtarzalne i uzasadnione fazą cyklu, zazwyczaj nie ma powodu do niepokoju. Zła wiadomość jest jednak taka, że nowotwór w początkowym okresie rozwoju nie daje widocznych czy odczuwalnych objawów. Stąd tak ważne jest samobadanie. 

W większości przypadków pierwszą zmianą jest łatwo wyczuwalny guzek. Zwykle twardy, nieruchomy i niebolesny, przypominający w dotyku pestkę cytryny. Jesteś go w stanie samodzielnie wyczuć badając piersi. Jeśli jednak tego nie robisz, guzek sobie spokojnie rośnie, a Ty o nim nawet nie wiesz. Tymczasem, żeby osiągnąć wielkość 2 cm, która jest umowną „bezpieczną” granicą, potrzebuje średnio 8 lat.

Nie warto dawać mu aż tyle czasu. Gdy pojawią się objawy jego obecności, choroba już zwykle bardzo zaawansowana.

Zdecydowanie większą czujność powinny wzbudzić te symptomy, których nigdy wcześniej nie było i które nie mijają wraz z miesiączką. Stąd tak ważne jest regularne obserwowanie swojego ciała, aby mieć szansę je zauważyć. Co powinno Cię zaniepokoić?

• zmiana wielkości piersi niezwiązana z fazą cyklu,
• asymetria ich kształtu,
• zmiany na skórze (przebarwienia, zaczerwienienie, zwiększona ciepłota, napięcie lub pomarszczenie),
• zmiany kształtu lub koloru brodawki (wciągnięte do środka, nieregularny obrys),
• wydzielina pojawiająca się poza okresem ciąży i karmienia, szczególnie zawierająca krew,
• bolesność piersi lub okolic pachy, 
• powiększenie żył podskórnych,
• wrzody, strupki, trudno gojące się rany,
• powiększone węzły chłonne w okolicy pach,
• widoczne wypukłości lub wgłębienia w piersi.

Gdy je zaobserwujesz, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. W tym momencie czas gra już ogromną rolę, bo rak piersi jest nowotworem złośliwym i może dawać przerzuty do innych narządów.
Nie musimy dodawać, że wtedy szanse na skuteczne leczenie mocno spadają, prawda?

Leczenie raka piersi

Nie ma jednego uniwersalnego schematu leczenia i każdy przypadek analizuje się indywidualnie. Pierwszym krokiem jest dokładna diagnostyka, która pozwala ocenić rodzaj zmiany i stopień jej zaawansowania. Na tej podstawie ustalany jest plan leczenia.

We wczesnym stadium zazwyczaj usuwa się guz, oszczędzając pierś i uzupełnia leczenie radioterapią. Czasem najpierw podawana jest chemioterapia, aby ograniczyć rozwój komórek rakowych, a dopiero potem wykonuje się zabieg chirurgiczny. W zależności od przebiegu leczenia usuwa się tylko guz, czasem mięśnie, węzły chłonne, a nawet całą pierś (mastektomia). W bardziej zaawansowanych stadiach oprócz interwencji chirurgicznej konieczne bywa włączenie leczenia systemowego oraz włączana jest terapia hormonalna.

Rokowanie przy raku piersi w ogromnej mierze zależy od stopnia zaawansowania choroby i rodzaju guza. Nowotwór wykryty w stadium przedinwazyjnym (czyli w bardzo początkowym) jest w pełni wyleczalny. Jeśli nie daje jeszcze przerzutów do węzłów chłonnych czy dalszych narządów, szanse na wyleczenie i zachowanie piersi szacuje się na poziomie 90%. Kiedy jednak damy mu czas na rozwój i rozsianie się po odległych tkankach organizmu, rokowanie spada poniżej 20%. W przypadku niepodjęcia leczenia szansa na przeżycie 10 lat spada niemal do zera.

Dlatego zachęcamy do systematycznego samobadania. Niech to się stanie Twoim nawykiem, bo choć zabrzmi to banalnie — Twoje zdrowie i życie jest dosłownie w Twoich rękach. Oczywiście nie zapominaj o regularnych wizytach kontrolnych. Nasi specjaliści czekają na Ciebie. 

? BIAŁYSTOK ☎️ 690 575 686
? OLSZTYN ☎️ 89 532 61 24
? BARTOSZYCE 534 264 589