Konflikt serologiczny

Konflikt serologiczny

Opieka nad kobietą w ciąży z grupą krwi Rh- wymaga podejścia indywidualnego. Istnieje bowiem możliwość wystąpienia konfliktu serologicznego między ciężarną i płodem. Do takiej sytuacji może dojść, jeśli kobieta ma grupę krwi Rh-, a dziecko dziedziczy po tacie grupę krwi Rh+. Prawdopodobieństwo wynosi ok. 60 proc.

Zanim zajdziesz w ciążę, warto więc sprawdzić, czy między Tobą a Twoim partnerem istnieje tzw. zestawienie konfliktowe w zakresie czynnika Rh, wykonując odpowiednie badanie krwi. Pamiętaj, że nawet jeśli macie różne grupy krwi, potencjalnie dające ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego, nie musi on zaistnieć. Szczególnie w pierwszej ciąży jest to bardzo mało prawdopodobne.

Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia konfliktu to: 

• poronienie, 
• ciąża pozamaciczna, 
• zabiegi wewnątrzmaciczne oraz krwawienia przedporodowe, szczególnie jeśli kobieta nie otrzymywała profilaktycznie preparatów immunoglobuliny anty-D,
• wystąpienie konfliktu serologicznego w poprzedniej ciąży.

Lekarz prowadzący ciążę powinien zlecić wykonanie badań serologicznych, jeśli pacjentka znajduje się w grupie ryzyka, przed podaniem immunoglobuliny anty-RhD. Do badań tych należą:

• określenie grupy krwi AB0 i antygenu RhD,
• badanie na obecność przeciwciał odpornościowych do krwinek czerwonych,
• po porodzie – określenie antygenu RhD we krwi dziecka.

Na czym polega konflikt serologiczny w ciąży?

W sytuacji, gdy mama dziecka jest RhD-ujemna, a płód RhD-dodatni, immunizacja mamy prowadzi do choroby hemolitycznej płodu i noworodka. Osoba ujemna produkuje bowiem swoiste przeciwciała. W przebiegu choroby dochodzi do uszkodzenia błony komórkowej erytrocytów oraz do ich przyspieszonego rozpadu, głównie w wątrobie i śledzionie, co prowadzi do anemii płodu. Przeciwciała klasy IgG mają zdolność pokonywania bariery łożyskowej, reakcja ta jest więc podstawą konfliktu matczyno-płodowego. 

Niezgodność w zakresie RhD z reguły nie stanowi zagrożenia w prawidłowym przebiegu pierwszej ciąży, ponieważ minimalna wymiana krwi, jaka następuje między matką a płodem przez barierę łożyskową, nie jest wystarczająca do zapoczątkowania reakcji immunologicznej. 

Dzieje się tak podczas zwiększonego przepływu krwi, który następuje podczas porodu fizjologicznego i patologicznego lub na wcześniejszym etapie, na skutek m.in. ciąży pozamacicznej, poronienia (poza kompletnym poronieniem samoistnym do 12. tygodnia ciąży bez silnych dolegliwości i bez łyżeczkowania jamy macicy), krwawień z łożyska, przerwania ciąży lub zabiegów wewnątrzmacicznych.

Jak zwalczyć konflikt serologiczny?

Podanie immunoglobuliny anty-RhD dotyczy profilaktyki konfliktu matczyno-płodowego w zakresie antygenu D z układu Rh. Jeżeli osoba Rh(D)-ujemna otrzyma wystarczającą dawkę ludzkiej immunoglobuliny anty-D(Rh), może ona zapobiec immunizacji przeciw czynnikowi Rhesus typu D. Dla uzyskania tego efektu podaje się mamie lek Rhophylac 300 wkrótce po pierwszym kontakcie z czerwonymi krwinkami Rh(D)-dodatnimi. 

Immunoglobuliny anty-D(Rh) zawarte w tym leku zniszczą natychmiast obce krwinki czerwone Rh(D)-dodatnie. W efekcie układ immunologiczny pacjentki nie będzie stymulowany do wytworzenia własnych przeciwciał.

Lek Rhophylac jest wstrzykiwany przez lekarza lub pielęgniarkę w mięsień lub bezpośrednio do żyły mamy dziecka. O wielkości podawanej dawki Rhophylac 300 oraz odpowiedniej drodze podania leku decyduje lekarz.

Co to jest Rhophylac 300?

Lek Rhophylac 300 jest gotowym do użycia roztworem w ampułko-strzykawce. Zawiera specjalne białka, wyizolowane z ludzkiego osocza krwi. Białka te należą do klasy „immunoglobulin”, zwanych również przeciwciałami. Aktywnym składnikiem leku Rhophylac 300 są swoiste przeciwciała zwane „immunoglobuliną anty-D(Rh)”. Przeciwciała te unieczynniają czynnik Rhesus typu D, który występuje u około 85 proc. populacji. Ludzi tych określamy Rh(D)-dodatnimi. Ludzie, u których nie występuje czynnik Rhesus typ D określani są jako Rh(D)-ujemni.

Lek Rhophylac podawany jest w celu zapobiegania immunizacji Rh(D) u kobiet Rh(D)-ujemnych:

• profilaktyczne przed porodem w 28. tygodniu ciąży,
• profilaktyczne – w sytuacji wystąpienia zdarzeń potencjalnie immunizujących (aborcja, poronienie, ciąża pozamacicznej, krwotok z macicy, amniopunkcja, urazy),
• profilaktycznie – po porodzie, w sytuacji urodzenia dziecka Rh(D)-dodatniego.