Oncofertility

Oncofertility

W momencie wykrycia choroby nowotworowej wszystko inne schodzi na dalszy plan, a podejmowane działania koncentrują się jej leczeniu. Niestety, zwykle wiąże się ono ze skutkami ubocznymi, a jednym z nich może być czasowa lub trwała utrata płodności. 

Dotyczy to zarówno, kobiet, jak i mężczyzn. Dlatego każdy, kto musi się poddać chemioterapii lub radioterapii, a planuje w przyszłości posiadanie potomstwa, powinien rozważyć zabezpieczenie swoich komórek rozrodczych.

Jak chemioterapia wpływa na płodność?

U kobiet już w momencie narodzin (a nawet jeszcze wcześniej) w jajnikach znajduje się określona pula komórek jajowych, które później po kolei dojrzewają. Podczas chemioterapii może dojść do uszkodzenia ich części lub nawet wszystkich. Dużo w tym przypadku zależy od wieku pacjentki oraz zastosowanego leku. Ryzyko szybkiego wygaśnięcia rezerwy jajnikowej jest jednak duże.

U mężczyzn sytuacja wygląda nieco lepiej, gdyż plemniki powstają „na bieżąco”. Leki cytostatyczne podawane podczas chemioterapii jednak zwykle na pewien okres zaburzają ten proces, gdyż uszkadzają nabłonek plemnikotwórczy. Jeśli leczenie jest bardzo agresywne, może dojść do trwałego zaniku płodności.

Jak radioterapia wpływa na płodność?

Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn szczególnie niebezpieczne jest naświetlanie okolic miednicy oraz głowy. Promieniowanie może uszkadzać rezerwę jajnikową, spowodować zbyt szybkie wygaśnięcie pracy jajników oraz doprowadzić do zaniku błon śluzowych macicy i pochwy. U mężczyzn, w zależności od dawki, promieniowanie może upośledzić produkcję plemników lub spowodować trwałą bezpłodność.

Naświetlanie okolic głowy może z kolei uszkodzić przysadkę mózgową, która steruje gospodarką hormonalną, a zatem pośrednio może doprowadzić do rozregulowania cyklu płciowego i niepłodności u kobiet, a u mężczyzn zaburzać produkcję testosteronu, bez którego produkcja plemników jest niemożliwa. 

Należy jednak mieć na uwadze, że nie zawsze podczas terapii przeciwnowotworowej dochodzi do całkowitego zaniku plemników lub zatrzymania owulacji i teoretycznie możliwe jest zajście w ciążę. Trzeba mieć świadomość, że leki mogą powodować uszkodzenia w DNA i w efekcie, nawet gdy dojdzie do zapłodnienia, u płodu mogą pojawić się wady genetyczne. Stąd w okresie leczenia onkologicznego raczej nie jest zalecane staranie się o dziecko, niezależnie od tego, które z rodziców poddawane jest terapii.

Jak zabezpieczyć swoją płodność przed terapią onkologiczną?

Ponieważ nie da się przewidzieć jak bardzo chemio- czy radioterapia uszkodzi płodność pacjenta, zaleca się podjęcie odpowiednich działań przed rozpoczęciem leczenia:

• mrożenie komórek jajowych lub plemników, w zależności od tego, który z partnerów poddaje się terapii,
• mrożenie fragmentu jajnika, który po zakończeniu terapii onkologicznej przeszczepia się pacjentce z powrotem, dzięki czemu podejmuje on normalną pracę i możliwe jest naturalne zajście w ciążę,
• zamrożenie zarodka — to procedura in vitro, z tym, że z odroczonym transferem — od kobiety pobiera się komórki jajowe, od mężczyzny nasienie, przeprowadza się zapłodnienie pozaustrojowe, ale zarodki zamraża się i przechowuje do czasu, gdy możliwe będzie ich wszczepienie.