Badanie cytologiczne

Badanie cytologiczne

Cytologia to jedno z podstawowych badań, jakie regularnie powinna wykonywać każda dorosła kobieta. Pobranie rozmazu jest bezbolesne, trwa kilka sekund, a może uratować życie.

Wbrew powszechnie panującej opinii, jego celem nie jest wykrycie raka szyjki macicy, tylko nieprawidłowości, w wyniku których może się on rozwinąć. Jeszcze zanim pojawią się widoczne zmiany i na długo przed tym, zanim wystąpią jakiekolwiek objawy.

Stawka jest wysoka, gdyż ten nowotwór wykrywa się co roku u ok. 3000 kobiet w Polsce, ale tylko u połowy z nich na tyle wcześnie, aby możliwe było całkowite wyleczenie.

Jak wygląda badanie cytologiczne?

Lekarz wprowadza wziernik do pochwy, a następnie przy pomocy specjalnej szczoteczki pobiera wymaz z szyjki macicy. Następnie przenosi go na szkiełko, utrwala i przekazuje do oceny mikroskopowej. Samo pobranie trwa więc chwilę, nie boli, a wynik otrzymujemy po kilku dniach. Można i warto je wykonać podczas kontrolnego badania ginekologicznego.

Kiedy powinno się przeprowadzać cytologię?

Wymaz pobiera się między 10. a 20. dniem cyklu – wówczas wynik jest najbardziej miarodajny. Badania nie wykonuje się w czasie miesiączki,na kilka dni przed i tuż po niej

oraz podczas infekcji lub ich leczenia. Chodzi o to, by w wymazie nie było komórek, które mogą zafałszować wynik.

Jak często powinno się robić cytologię?

Badać powinny się wszystkie dorosłe kobiety, które rozpoczęły współżycie płciowe, a jeśli jeszcze do tego nie doszło, po 20. roku życia. Należy powtarzać je nie rzadziej niż co trzy lata, o ile wynik był prawidłowy, a kobieta nie jest w grupie podwyższonego ryzyka: 

• obniżona odporność – po przeszczepach, chemioterapii, leczeniu sterydowym, zakażone wirusem HIV,
• stwierdzone zakażenie wirusem HPV,
• wielu partnerów seksualnych,
• palenie papierosów,
• antykoncepcja hormonalna.

Lekarze zalecają jednak, aby badanie cytologiczne wykonywać co roku, razem z kontrolnym badaniem ginekologicznym. 

Kobiety w ciąży powinny mieć wykonaną cytologię przy pierwszym badaniu oraz w III trymestrze. 

Podczas leczenia nadżerek i stanów przedrakowych lub silnych infekcji, które dały wynik budzący wątpliwości, o częstotliwości badania decyduje lekarz prowadzący

Jak się przygotować do badania cytologicznego?

• Tydzień przed badaniem powinno się zaprzestać przyjmowania leków dopochwowych. 
• 2 dni przed nie powinno wykonywać się irygacji oraz niewskazane są długie kąpiele i używanie kosmetyków intymnych, które mogą zmieniać pH pochwy.
• 24 godziny przed badaniem nie powinno się współżyć ani wykonywać badania ginekologicznego czy USG przezpochwowego. 

Przed pobraniem wymazu lekarz zapyta też o termin ostatniej miesiączki, długość i regularność cykli, długość krwawień, a także o ciąże i porody oraz o przebyte choroby i przyjmowane leki. Może również zapytać o stosowaną antykoncepcję.

Wynik badania cytologicznego

Dawniej określano tzw. grupy i w tej skali grupa I i II były prawidłowe. Dziś, kiedy wiadomo, że duży wpływ na rozwój raka ma wirus brodawczaka ludzkiego HPV, ocena cytologii jest ukierunkowana na rozpoznanie infekcji tym wirusem, a na wyniku mogą pojawić się dodatkowe skróty. Jest to informacja głównie dla ginekologa, a rozwinięcie tych opisów, które można znaleźć w internecie, wciąż niewiele mówi laikowi. Wyjaśnijmy zatem, co oznaczają skróty na wyniku cytologii:

• FI – wynik prawidłowy,
• ASC-US – w próbce są nieprawidłowe komórki, ale świadczą one najczęściej o przewlekłym  procesie zapalnym – nie mają cech nowotworowych,
• ASC-H – widać nieprawidłowe komórki, w których nie można wykluczyć zmian nowotworowych,
• LSIL (CIN I) – widoczne są pojedyncze komórki, z których może, ale nie musi rozwinąć się nowotwór,
• HSIL (CIN II / CIN III) – jest dużo nieprawidłowych komórek, z których mogą powstać nowotwory lub wręcz stwierdza się komórki rakowe (CIS).

Co ważne, we wszystkich przypadkach rokowanie jest dobre, a szanse wyleczenia wysokie. Problem pojawia się dopiero wtedy, gdy rak rozwinie się na tyle, że zaczyna naciekać głębsze warstwy, ale na to potrzebuje sporo czasu. Dlatego tak ważne jest regularne wykonywanie cytologii, aby wykryć niepokojące zmiany jak najwcześniej.