Badanie nasienia

Badanie nasienia

Ocena jakości nasienia to jedno z pierwszych i podstawowych badań, jakiemu powinna się poddać para, zgłaszająca się do lekarza w celu określenia przyczyn problemów prokreacyjnych. Uzyskany wynik umożliwia podjęcie przez lekarza prowadzącego odpowiednich decyzji terapeutycznych.

Warunki pobrania

Materiałem do badania jest nasienie, zatem prosimy pacjenta o jego oddanie. Najlepiej jeśli zrobi to u nas, gdyż ważny jest czas, jaki upłynie od wytrysku do rozpoczęcia badania. Nasienie powinno być oddane do sterylnego pojemniczka i od razu przekazane do laboratorium. 

W wyjątkowych przypadkach nasienie można oddać w domu, ale pobrany w ten sposób materiał musi być przechowywany w temperaturze ciała i przetransportowany do laboratorium w czasie nie dłuższym niż 30 min od oddania. W innych przypadkach wynik może być nieprawidłowy. 

W klinice dysponujemy pokojem, w którym w intymnych i higienicznych warunkach można drogą masturbacji oddać nasienie. Umożliwia to rozpoczęcie badania w optymalnym czasie.  

Jak się przygotować do oddania nasienia?

Przed badaniem wskazana jest wstrzemięźliwość (powstrzymanie się od wytrysku) przez okres nie krótszy niż 2, ale nie dłuższy niż 7 dni. To ważne, gdyż zbyt krótki czas abstynencji seksualnej może skutkować mniejszą liczbą plemników w ejakulacie, a przy zbyt długim — odsetek martwych może być fałszywie podwyższony.

W tygodniu poprzedzającym badanie należy powstrzymać się od spożywania alkoholu, ograniczyć liczbę wypalanych papierosów oraz unikać intensywnego wysiłku fizycznego.

Na badanie nie należy zgłaszać się z gorączką oraz innymi objawami sugerującymi infekcję. Również przyjmowane leki (np. antybiotyki, sterydy) mogą negatywnie wpływać na uzyskany wynik.

Wynik badania nasienia, czyli spermiogram

W naszym laboratorium wykonujemy kompleksowe badanie nasienia, w tym analizę komputerową (SCA), gdzie określamy następujące parametry:

• objętość ejakulatu 
• całkowita liczba plemników  
• liczba plemników w 1 ml ejakulatu 
• odsetek plemników ruchliwych 
• odsetek plemników o ruchu postępowym 
• stopień aglutynacji 
• lepkość, pH, barwa i czas upłynnienia
• morfologia, czyli budowa plemników.

W naszym laboratorium możliwa jest również dalsza diagnostyka:

• analiza żywotności plemników (odsetek plemników żywych) 
• badanie fragmentacji DNA plemników (SCD)
• test wiązania z hialuronianem (HBA)
• posiew nasienia: tlenowy, beztlenowy oraz mykologiczny
• badanie stresu oksydacyjnego w nasieniu
• badanie molekularne metodą real-time PCR na obecność patogenów powodujących infekcje układu moczowo-płciowego, w tym: Chlamydia trachomatis, Mycoplasma spp., Ureaplasma spp. Neisseria gonorrhoeae i in.

Test żywotności plemników

Test żywotności plemników pozwala na identyfikację żywych plemników w próbce nasienia, dostarczonej do laboratorium. Badanie zaleca się wykonywać w celu diagnostyki niepłodności u mężczyzn i określenie przyczyn ewentualnych problemów prokreacyjnych pary ale także przed planowanym zapłodnieniem pozaustrojowym (in vitro).

W naszym laboratorium wykonujemy test eozyna-nigrozyna, polegający na ocenie rozmazów plemników. Preparaty wybarwiane są mieszaniną barwników eozyna-nigrozyna. Eozyna przenika przez uszkodzoną błonę komórkową martwych plemników, ich główki zabarwiają się wówczas na czerwono lub ciemnoróżowo. Główki plemników żywych nie absorbują eozyny i pozostają niezabarwione lub lekko różowe.

Stwierdzenie mniejszej od wartości referencyjnych liczby żywych plemników oznacza nieprawidłowość i może wskazywać na obecność różnego rodzaju zaburzeń.

Fragmentacja DNA plemników

To badanie przeprowadza się, aby ocenić jakość genetyczną nasienia. Innymi słowy, wówczas, gdy zachodzi podejrzenie, że plemniki mogą być uszkodzone i w związku z tym niezdolne do zapłodnienia lub powodujące powstawanie wad genetycznych u zarodka.

Grupą ryzyka są w tym przypadku mężczyźni:

• w wieku powyżej 40. roku życia,
• z nadwagą i otyłością,
• z nałogami (papierosy, alkohol, inne używki),
• narażeni na działanie substancji toksycznych,
• z nieprawidłowym wynikiem badania nasienia (np. obniżona ruchliwość, nieprawidłowa morfologia).

Badanie powinno zostać wykonane również w przypadku niepłodności idiopatycznej (o nieustalonym tle) oraz przy poronieniach nawykowych. Jest ono również wskazane przed rozpoczęciem procedury in vitro.

Test HBA 

Do zapłodnienia konieczna jest obecność żywych, prawidłowo zbudowanych i zdolnych do ruchu plemników. Tylko te będą w stanie dotrzeć do komórki jajowej. Na końcu drogi czeka je jednak jeszcze jedna przeszkoda — wzgórek jajonośny, czyli komórki ziarniste, które otaczają komórkę jajową i wytwarzają kwas hialuronowy. Dojrzały plemnik posiada receptory, umożliwiające wiązanie się z tym kwasem, dzięki czemu jest w stanie wniknąć do wnętrza komórki i się z nią połączyć.

Badanie polega na policzeniu odsetka plemników, które są w stanie połączyć się z kwasem hialuronowym. 

Badanie wykonuje się w przypadku niepłodności idiopatycznej oraz przed rozpoczęciem procedury in vitro. Unikamy w ten sposób ewentualnego wykorzystania w niej niedojrzałych, a zatem niezdolnych do zapłodnienia, plemników.

Posiew nasienia

Jest to badanie mikrobiologiczne mające na celu identyfikację drobnoustrojów występujących w nasieniu, jeśli doszło do zakażenia. Najczęściej za zakażenia układu moczowo-płciowego odpowiadają bakterie oraz grzyby. W przypadku uzyskania dodatniego wyniku, w pracowni mikrobiologicznej wykonywany jest antybiogram, który określa lekowrażliwość zidentyfikowanych drobnoustrojów

Posiew zalecany jest, gdy w podstawowym badaniu nasienia stwierdzono zwiększoną liczbę leukocytów, obecność bakterii lub objawy pacjenta sugerują zakażenie układu moczowo-płciowego.

Stres oksydacyjny w nasieniu

Stres oksydacyjny jest jedną z przyczyn męskiej niepłodności i problemów z zajściem w ciążę. Do stresu oksydacyjnego dochodzi gdy nadmierna ilość reaktywnych form tlenu nie jest w wystarczającym stopniu neutralizowana przez fizjologiczne układy oksydacyjne. Niezneutralizowane reaktywne formy tlenu mogą być odpowiedzialne za poważne uszkodzenia DNA. Skutkuje to zaburzeniami funkcji plemników i może prowadzić do niepłodności.

Na wystąpienie nadmiernego stresu oksydacyjnego w nasieniu są szczególnie narażeni mężczyźni otyli, stosujący różne używki, narażeni na toksyczne substancje w środowisku, a także ze zdiagnozowaną cukrzycą i innymi ogólnoustrojowymi schorzeniami.

Badania molekularne metodą real-time PCR

Badania wykorzystują reakcję łańcuchową polimerazy (PCR). Istotą badania jest powielenie materiału genetycznego patogenu, jeśli znajduje się on w pobranej od pacjenta próbce. Testy molekularne cechują się bardzo wysoką czułością diagnostyczną oraz bardzo dobrą swoistością – bezbłędnie identyfikują patogen wywołujący infekcje. Pozwalają na uzyskanie wyniku nawet w przypadku obecności pojedynczych cząsteczek drobnoustroju w badanej próbie. 

Materiałem do badań może być nasienie, wymaz z prącia, cewki moczowej oraz odbytu. Badanie można wykonać również z moczu.

Szczegółowa diagnostyka z wykorzystaniem metod molekularnych jest istotna z uwagi na często występujące zakażenia bezobjawowe, które są przyczyną problemów z płodnością.