Zdrowy Połóg. Pierwsze tygodnie po porodzie

Nazywam się Katarzyna Haraburda i jestem położną. Znasz mnie z Akademii Maluszka i Mamy. Otaczam opieką kobiety w okresie ciąży, po porodzie oraz na początku laktacyjnej drogi.

W swojej pracy staram się wzmacniać zaufanie rodziców w ich intuicyjną mądrość, budowanie wiary w to, co naturalne. Pomagam oswoić emocje związane z ciążą, porodem i rodzicielstwem.

Nazywam się Katarzyna Kitlasz. Jako położna pracuję od 2006 roku. Doświadczenie zawodowe zdobywałam na oddziale noworodkowym i ginekologicznym, a w obecnie pracuję w poradni lekarza rodzinnego i w poradni ginekologiczno położniczej. Prywatnie jestem mamą trójki dzieci, a już niedługo – czwórki 🙂

Pierwsze dni po porodzie

Jesteś po porodzie, który zakończył się szczęśliwie. Masz przy swoim boku zdrowe dziecko, jesteś szczęśliwa, a zarazem przerażona kolejnym nieznanym okresem w Twoim życiu.

Połóg, czyli najbliższe 6 tygodni, to będzie prawdziwa jazda bez trzymanki. Hormony szaleją, życie staje na głowie… Niezależnie od tego, czy jest to Twoje pierwsze dziecko, czy kolejne, może on przebiegać inaczej. Warto jednak wiedzieć, co Cię czeka i dobrze się przygotować.

Połóg jest to okres po ciąży i porodzie, w którym anatomiczne, morfologiczne i czynnościowe zmiany ciążowe stopniowo ustępują, a ustrój wraca do stanu sprzed ciąży. 

Trwa on sześć tygodni, które można podzielić na następujące okresy:

• bezpośredni – pierwsze 24 godziny po porodzie
• wczesny połóg – pierwszy tydzień po porodzie
• późny połóg – trwający do 6 tygodni po porodzie 

To jest książkowa definicja połogu, choć – obserwując samą siebie i moje pacjentki – po tym magicznym czasie, po tych sześciu tygodniach, około 50% nie wraca do kondycji sprzed ciąży. Każda z nas jest inna i powrót do formy może zająć więcej lub mniej. I to normalne.

Na co mamy się przygotować we wczesnym połogu?

Drżenia 

Bez względu na to, w jaki sposób urodziłaś, jest to ogromny wysiłek dla organizmu, któremu towarzyszył ból, stres i napięcie. Wszystko to może powodować, iż zaraz po porodzie możesz odczuwać przeszywające zimno i dreszcze. Jest to normalna reakcja mięśni, które przez ostatni czas mocno pracowały. Jest Ci w tym momencie potrzebny ciepły koc, Twoje maleństwo i czas. Kiedy Twój organizm się rozgrzeje i troszkę odpocznie, dreszcze miną samoistnie.

Uruchamianie po porodzie

Bez względu na to, ile czasu trwał poród i czy zakończył się drogami natury, czy cięciem cesarskim, powinnaś mieć czas na odpoczynek. Im mniej zmedykalizowany poród, tym szybciej zregenerujesz siły. Pamiętaj, że wczesne uruchamianie po porodzie ma swoje dobre strony – zapobiegamy w ten sposób powstawaniu zakrzepicy, na którą kobiety po porodzie są szczególnie narażone. Po porodzie naturalnym powinnaś wstać po 2 godzinach, po zabiegowym po 4, a po cięciu cesarskim między 6 a 8 godziną po operacji.

Krwawienie z dróg rodnych

Pojawia się chwilę po urodzeniu łożyska i będzie towarzyszyć Ci przez parę tygodni. Są to odchody połogowe, a ich wygląd będzie się zmieniać wraz z upływem czasu. Przez pierwsze dni krwawienie może być bardzo obfite, krew będzie ciemna, czasem może pojawiać się skrzep. Po upływie pierwszego tygodnia barwa zmieni się na brunatną. W trzecim tygodniu krwawienie będzie zdecydowanie mniejsze, a wydzielina żółtawo-brunatna. Od 4 tygodnia powinno to być już tylko brudzenie.

Oddanie moczu po porodzie

Po porodzie fizjologicznym kobieta powinna oddać mocz do 6 godzin od zakończenia porodu. Jest to bardzo ważne, ponieważ wypełniony pęcherz moczowy uciska macicę, która nie może się prawidłowo obkurczać, co może nasilać krwawienie z dróg rodnych. Po cięciu cesarskim w dobie 0 jest utrzymany cewnik. W większości szpitali jest on usuwany rano dnia następnego. Po usunięciu należy jak najszybciej oddać mocz. 

Oddanie stolca

Czynnikiem hamującym kobiety przed oddaniem stolca po porodzie jest obawa o zabrudzenie rany czy pęknięcie szwów założonych na krocze. Po cięciu cesarskim kłopot może stanowić ból przy napinaniu mięśni brzucha. Jeżeli nie załatwisz się w ciągu 2, 3 dni, należy poprosić o czopek glicerynowy.

Obrzęki

Obrzęki pojawiają się najczęściej w wyniku przewodnienia kobiety podczas porodu (kroplówki z oksytocyną, nawadniające, z lekami przeciwbólowymi po cesarskim cięciu itp.). Sprzyja im także wysoki poziom progesteronu, który powoduje zatrzymywanie wody i sodu w organizmie podczas ciąży, a także w pierwszych dniach połogu. Obrzęki po porodzie mogą być także wynikiem fizjologicznych zmian zachodzących w układzie krążenia. Powinny one samoistnie zniknąć w pierwszych 2 tygodniach połogu.

Poty

Wynika to również z nadmiaru nagromadzonej podczas ciąży wody, a także zmian hormonalnych zachodzących w organizmie po porodzie. Szczególnie uciążliwe może to być w pierwszych dobach po porodzie i jest nasilone głównie w nocy. Pakując torbę do szpitala, pamiętaj więc o zabraniu kilku koszul na zmianę, ręcznika kąpielowego i wypróbowanych kosmetyków. Jeśli będziesz miała taką potrzebę, korzystaj z prysznica nawet 2-3 razy na dobę i nie obawiaj się dezodorantów.

Ból

Przy porodzie siłami drogami natury, towarzyszący mu ból rzeczywiście znacznie maleje tuż po urodzeniu dziecka. Poród łożyska zazwyczaj nie jest już bolesny. Jeżeli krocze było nacięte lub doszło do samodzielnego pęknięcia, przed zaopatrzeniem tkanek miejscowo jest podawane znieczulenie. Krocze może boleć, być opuchnięte, a nawet może pojawić się krwiak. W takich sytuacjach należy brać leki przeciwbólowe, a przede wszystkim karmić w pozycji leżącej, która nie obciąża tkanek krocza. Odczucia bólowe może też powodować obkurczający się mięsień macicy. Po cięciu cesarskim w szpitalu co 4-6 godz. podawane są leki przeciwbólowe. Jeżeli ból będzie się utrzymywał, wychodząc do domu, dostaniesz receptę.

Nawał pokarmu

Pojawia się on najczęściej pomiędzy 2. a 4. dobą po porodzie (czasem dopiero w 6. dobie – np. po cięciu cesarskim, u matek z cukrzycą lub w wyniku stresu okołoporodowego). W nawale piersi robią się bardzo duże i twarde, są wypełnione pokarmem, ale nie ma problemów z jego wypływem i nie są zaczerwienione). Pamiętaj, że nawał dotyczy obu piersi jednocześnie. Pokarmu jest po prostu zdecydowanie za dużo w porównaniu do potrzeb noworodka, który w tym czasie może być dodatkowo ospały ze względu na żółtaczkę fizjologiczną, pojawiającą się najczęściej w podobnym jak nawał czasie.

Emocje w połogu połogu – ciemne strony macierzyństwa

Ciemna strona macierzyństwa? Powiedziałabym bardziej, że jest to ta PRAWDZIWA strona macierzyństwa, a bardziej nawet – połówka, o której nie piszą na Instagramie i nie pokazują w reklamach kaszek czy zabawek dla dzieci. Tak. Jest i cudownie, i cholernie ciężko. 

Macierzyństwo to nie same cudowne chwile z maluszkiem, który tylko je i śpi. Dołączają do tego Twoje często skrajne emocje, którymi w ciąży i po porodzie rządzą hormony.

Każda zmiana w życiu, również ta pozytywna, którą są zapewne narodziny Twojego dziecka może być przyczyną stresu i wiązać się z ogromnym obciążeniem emocjonalnym. Właśnie ten wyjątkowy czas, ogromna życiowa zmiana, wywołuje wiele sprzecznych uczuć.  

Czy jednak to, że przeżywa je większość kobiet, powinno oznaczać, że nie należy o tym mówić? Chciałabym w końcu przełamać ten stereotyp. Bo DEPRESJA poporodowa to nie wstyd. Mimo że pojawia się coraz częściej, nadal jest sprawą, do której trudno się przyznać, nawet przed najbliższymi, trudno też znaleźć fachowe wsparcie, pomoc. 

To całkowicie naturalne. Przecież z jednej strony odczuwasz ogromną radość, że zostaniesz mamą, ze wzruszeniem oglądasz swojego maluszka na obrazie USG. Z drugiej jednak ogarnia Cię ogromny lęk przed zmianą, zastanawiasz się, jak odnajdziesz się w nowej roli, jak nowa sytuacja wpłynie na Twoje małżeństwo. Po porodzie dochodzi obawa, czy podołasz opiece nad tą kruszynką.

Połóg? Postaw na wsparcie

Szczególnie w tym okresie potrzebujesz wsparcia! Warto o nie zadbać, znajdując bliskie kobiety, które opowiedzą o tym, jakie emocje towarzyszyły im po porodzie, abyś nie czuła się „gorsza”, kiedy pierwsze dni po przyjściu dziecka na świat nie będą różowe. Kiedy zalewać Cię będzie morze łez i nie będziesz potrafiła nabrać dystansu do sprzecznych uczuć, które się pojawią (od spełnienia i radości, poprzez lęk, smutek i rozbicie).

Możesz mieć poczucie, że opieka nad dzieckiem Cię przerasta, że nie jesteś wystarczająco dobrą mamą. To jest zwykle spowodowane ogromem zmian hormonalnych, które aktualnie dzieją się w Twoim organizmie, ciągłego stanu gotowości i uwagi, braku snu i ogromnego zmęczenia, a niekiedy jeszcze problemów z laktacją. Zmieniają się całkowicie relacje z mężem, z rodzicami, a nowa i od razu silna więź z dzieckiem, bywa przytłaczającym uczuciem. 

Kiedy ten stan typowego BABY BLUES (smutku poporodowego) nie mija, a nawet się pogłębia, kiedy w kolejnych dniach pojawiają się problemy ze snem, zaburzenia łaknienia, poczucie beznadziei – może to świadczyć o tym, że wystąpiła u Ciebie depresja. Pamiętaj, to choroba, którą powinno się leczyć. Skonsultuj się z psychologiem, psychoterapeutą, albo powiedz położnej lub lekarzowi, że potrzebujesz pomocy. 

Stany nagłe w połogu

Według wielu źródeł i opinii Światowej Organizacji Zdrowia WHO, połóg to najbardziej niebezpieczny i zarazem najbardziej zaniedbany okres w życiu rozrodczym kobiety. 

Połóg to okres poporodowy, który raczej trudno zaliczyć do przyjemnych. Niestety, żadna kobieta, która została matką, go nie uniknie, choć każda by chciała i nie ma znaczenia, czy urodziła dziecko naturalnie, czy przez cesarskie cięcie.

W większości polskich szpitali po porodzie siłami drogami natury, do domu wychodzi się w drugiej dobie, a po cięciu cesarskim po trzeciej. Oczywiście przed wypisem zostanie oceniona rana po nacięciu krocza lub po cięciu cesarskim, odchody połogowe i dno macicy. Często są też wykonywane badania takie jak np. morfologia czy CRP.

W przeciągu 48 godzin od wyjścia ze szpitala w Twoim domu pojawi się położna. Jeżeli coś Cię niepokoi lub boli, porozmawiaj z nią o tym. Bardzo ważne jest więc, abyś wiedziała, na co masz zwrócić uwagę i co nie jest normą w połogu.

1. Zatrzymanie odchodów 

Krwawienie zaczyna się od razu po porodzie i początkowo jest większe niż miesiączkowe i dość gęste. Następnie, zazwyczaj w ciągu 3 tygodni, krwawienie to zaczyna być bardziej brązowe i zawiera śluz. Na koniec jest żółtawe, aż w końcu, około 4-6 tygodnia po porodzie, zupełnie znika. Jeżeli u kobiety pojawia się ból w podbrzuszu, a wkładka będzie czysta przez większość dnia, jest to zdecydowanie powód, aby pilnie zgłosić się do ginekologa. Może to oznaczać, że odchody mają utrudniony odpływ i zalegają w macicy.

2. Późne krwotoki poporodowe

Bezpośrednie krwotoki poporodowe zdarzają się od razu albo kilka godzin po porodzie. O późnych mówimy wtedy, gdy występują pomiędzy 8. a 14. dobą po porodzie. Do przyczyn krwotoków należą:

• zaburzenia w obkurczaniu się miejsca po łożysku, 
• pozostanie resztek tkanki łożyskowej w jamie macicy,
• połogowe zapalenie błony śluzowej, 
• zapalenie rany poporodowej, 
• inne przyczyny pozapołożnicze (zaburzenia krzepnięcia krwi, nadciśnienie tętnicze, zator wodami płodowymi – wymagają szybkiej reakcji).

3. Zakażenie połogowe

Jest to zapalenie błony śluzowej macicy. Najczęstszą przyczyną jest pozostawienie w jamie macicy resztek łożyska, dlatego zawsze jest sprawdzane przez położną i lekarza, czy zostało wydalone w całości. Objawami zapalenia błony śluzowej macicy są gorączka powyżej 38 stopni, ogólne złe samopoczucie, ból w podbrzuszu, zwiększona ilość wydzieliny o bardzo nieprzyjemnym zapachu .

4. Zakrzepica

W połogu kobieta jest na nią bardzo narażona, ponieważ nagle obniża się objętość krwi krążącej i zmienia się rozkład krwinek, a dodatkowo nasze ciało jest nastawione na gojenie ran. Jeżeli kobieta ma dodatkowe czynniki ryzyka – takie jak zakrzepica w wywiadzie, otyłość lub przebyte cesarskie cięcie – ginekolodzy zazwyczaj przepisują takiej kobiecie zastrzyki, które obniżają ryzyko zakrzepicy. 

5. Problemy z laktacją

Pierwszym problemem będzie bolesność brodawek, spowodowana zbyt płytkim przystawianiem dziecka. Kolejnym jest nawał pokarmu, zastoje, zatkane kanaliki i zapalenie piersi. Najgorsze, co może Cię spotkać, to ropień piersi. Dlatego tak bardzo ważne jest, aby kobieta już w trakcie ciąży spotkała się z położną lub Certyfikowanym Doradcą Laktacyjnym i zapoznała się z powyższymi zagadnieniami. Prawidłowa laktacja, nie dość, że jest najzdrowszym rozwiązaniem, jeżeli chodzi o karmienie noworodka, jest też bardzo ważna w prawidłowym przebiegu połogu.

Powrót do aktywności seksualnej

Dokładne określenie tego, po jakim czasie po porodzie można współżyć, jest sprawą indywidualną. Najczęściej warto przeczekać po prostu okres połogu. Przede wszystkim jednak wpływa na to samopoczucie kobiety. 

Średni czas, po jakim kobiety podejmują współżycie po porodzie, to 3 miesiące. Niestety, większość kobiet jeszcze przez długi okres ma liczne problemy podczas seksu. 

Zarówno ciąża, jak i poród, prowadzą do uszkodzeń różnych struktur nerwowo-mięśniowych odpowiedzialnych za statykę dna miednicy. Może to powodować nietrzymanie lub popuszczanie moczu, ból i dyskomfort w okolicach intymnych. 

To upośledza odczucia przyjemności z seksu, a karmienie piersią może wywoływać poczucie skrępowania. Partner powinien więc wykazać się ogromną wyrozumiałością do czasu, po którym kobieta będzie gotowa na współżycie. Wsparcie i szczera rozmowa ułatwiają pokonywanie barier psychicznych, które towarzyszą większości kobiet. 

Do najczęstszych problemów dotyczących współżycia po porodzie należą:

Spadek libido

Spowodowany jest zmęczeniem i prolaktyną, która wydzielana jest podczas laktacji

Suchość pochwy 

Stoją za nią zaburzenia hormonalne oraz niski poziom estrogenów

Ból w obrębie naciętego krocza

Należy odczekać ze współżyciem do całkowitego zagojenia się rany 

Obniżenie elastyczności ścian pochwy

Kolejny efekt niskiego poziomu estrogenów. Konsekwencją mogą być słabsze doznania i trudność w osiągnięciu orgazmu. Wszystkie te negatywne odczucia będą się stopniowo zmniejszać, aż całkowicie ustaną po zakończeniu karmienia, gdy gospodarka hormonalna wróci do normy.

Nietrzymanie moczu

Zdarza się, gdy poród był ciężki i długi. Z takim problemem poradzą sobie regularne ćwiczenia mięśni Kegla

Brak akceptacji swojego ciała

Po ciąży ogromnie ważna jest rozmowa z partnerem i samoakceptacja 

Wyciek mleka z piersi, bolesność

Pozostanie w bieliźnie z wkładkami rozwiąże pierwszy problem, natomiast w przypadku bolesności należy wybierać pozycje nieuciskające biustu kobiety 

Obawa o kolejną ciążę

Między 6. a 8. tygodniem połogu należy udać się do ginekologa na kontrolę poporodową i należy omówić dozwolone metody antykoncepcji

Laktacyjne początki 

Produkcja pokarmu zaczyna się już między 18 a 20 tygodniem ciąży! Ciąża to najlepszy moment na przygotowanie się do tego, co będzie działo się po porodzie. Wasze piersi zaczynają te przygotowania znacznie wcześniej. 

Kiedy rodzi się maluszek, pod wpływem hormonów uruchamia się produkcja mleka. Stymulacja otoczki brodawki sutkowej powoduje pulsacyjne wydzielanie się prolaktyny. Kiedy dziecko przestaje ssać, nie ma impulsu. Początki zawsze są trudne i wymagają dużego zaangażowania i czasu, aby nauczyć się współpracować. Przygotuj się na to, a będzie Ci łatwiej. 

Każda mama wie i czuje, że jej mleko to najlepsze, co może dać swojemu dziecku i zrobi wiele, aby to osiągnąć. Niekiedy początkowe problemy z przepełnieniem piersi, bolesnością brodawek, zastojem pokarmu, czy trudnościami z prawidłowym przystawieniem maluszka do piersi wymagają wsparcia i pomocy specjalistów. Nie wolno się zniechęcać! Gdy na  horyzoncie pojawiają się ciemne chmury, oto kilka powodów, dla których warto:

• mleko mamy to najlepszy pokarm, który jest bogaty w składniki mineralne i odżywcze,
• zaspokaja pragnienie i głód naszego maluszka,
• skład mleka jest zmienny i dostosowany idealnie do potrzeb noworodka i do rozwijającego się niemowlęcia
• organizm matki produkuje mleko dostosowane do jej dziecka.

Siara – czyli pierwsze mleko mamy – to prawdziwa BOMBA składników odżywczych, jaką dziecko dostaje tylko raz w życiu. Jest tak cenna, ponieważ działa jak naturalny antybiotyk i zwiększa ogólną odporność dziecka dzięki zawartości przeciwciał odpornościowych. Poza tym silnie przeczyszcza i ułatwia dziecku wydalenie smółki – pierwszej kupki. Zmniejsza tym

samym nasilenie żółtaczki fizjologicznej, a w przyszłości obniża ryzyko rozwoju alergii. Jeśli to możliwe, podaj dziecku pierś jak najszybciej po porodzie, najlepiej w ciągu pierwszych 60 minut.

Wyprawka połogowa – co powinnaś mieć w domu?

Planowanie warto rozpocząć od zrobienia listy potrzebnych artykułów i zastanowienia się, gdzie znaleźć je w najkorzystniejszych cenach.

Często materiały, z których wykonane są ubranka, kocyki, ręczniki, a nawet pieluszki, zawierają szkodliwe barwniki i substancje chemiczne, które mogą źle wpłynąć na samopoczucie i rozwój dziecka. 

Przy wyborze kosmetyków dla dziecka najlepiej kierować się zasadą: „Im mniej, tym lepiej”. Zwracaj uwagę na ich składy – powinny być możliwie krótkie i nie zawierać podrażniających perfum czy alkoholu.

Najlepiej korzystaj z naturalnych produktów pielęgnacyjnych, które prawie nic nie kosztują, a jednocześnie zapewnią niemowlęciu optymalną ochronę. Większość z nich można przygotować w domu z łatwo dostępnych olejków – migdałowego czy z pestek winogron. Mąka ziemniaczana z powodzeniem radzi sobie z odparzeniami, a odrobina oliwy dodana do kąpieli nawilża delikatną skórę dziecka.

Połóg to przemyślana strategia

Wielorazówki to zdrowa alternatywa dla pampersów, która pozwoli zaoszczędzić co najmniej kilkaset złotych przez cały okres pieluchowania. Dziecko dzięki temu uniknie odparzeń, uczuleń i innych przykrych skutków ciągłego noszenia jednorazowych pieluch. Te drugie, ekologiczne i hipoalergiczne, warto wykorzystywać w trakcie wyjść – na spacerze czy do lekarza. Wybieraj te ekologiczne i hipoalergiczne, 

Ceny nowych wózków mogą przyprawić o zawrót głowy, dlatego warto zastanowić się, czy jest on faktycznie niezbędnym elementem wyprawki. Coraz częściej rodzice przekonują się do noszenia dzieci w chuście i rezygnują z wózka całkowicie. Chusta pozwala na wygodne poruszanie się po mieście, uwalnia ręce rodzica, oczywiście kosztuje zdecydowanie mniej i daje niezastąpioną bliskość.

Zapytaj najbliższą rodzinę, znajomych, czy są rzeczy, które mogliby Wam podarować lub sprzedać. Pamiętaj – maluszek rośnie bardzo szybko, niekiedy nie jesteś w stanie przewidzieć, czy na pewno zdążysz założyć to ubranko i czy będzie w nim wygodnie Twojemu maleństwu. 

WSKAZÓWKI OGÓLNE

• Miej dziecko blisko siebie w dzień i w nocy
• Możesz karmić dziecko w pozycji naturalnej, która zwykle jest najbardziej komfortowa po porodzie
• Najważniejszą potrzebą nowo narodzonego dziecka jest potrzeba bliskości. Zaspokaja ją pierwszy kontakt dziecka i matki zaraz po porodzie, czyli Skin To Skin. 
• Bliskość ułatwia karmienie piersią, a ciepło i zapach mamy dają dziecku spokój, poczucie bezpieczeństwa i sprzyjają budowaniu więzi.
• Karm dziecko na żądanie. Częste karmienie piersią stymuluje produkcję mleka.
• Już po kilku dniach zaczniesz rozpoznawać sygnały, jakie wysyła do ciebie dziecko, gdy jest głodne (między innymi przebudzenie, wzmożona aktywność, wkładanie rączek do buzi, ssanie piąstki, obracanie buzi w różne strony w poszukiwaniu piersi), gdy chce pić, albo po prostu się przytulić. 
• Kiedy nie reagujemy na pierwsze symptomy dziecka – zaczyna ono krzyczeć. Płacz jest późną oznaką głodu.